Natuurinclusief ontwikkelen houdt niet op bij het oplossen van groene vraagstukken. “Natuurinclusiviteit gaat ook over onszelf”, vindt Guido Hamelink. “De wijze waarop wij met elkaar omgaan en ons leven inrichten, bepaalt in hoge mate de kwaliteit van onze groene omgeving.”

Auteur: Fleur Dil (oorspronkelijk gepubliceerd op greenpro-online.nl)

Aan de hand van de natuurinclusieve stad als toekomstperspectief laat Guido zien hoe we als mens onze natuurlijke omgeving meer kunnen integreren in ons leven en wat dat concreet voor ons betekent. Want laten we eerlijk zijn, dat doet soms ook een beetje pijn. “Het vraagt om een nieuwe kijk op samenleven, waarvoor de mens aanpassingen moet doen die soms ongemakkelijk zijn.”

Een nieuw verhaal

Een nieuw perspectief op samenleven begint met een nieuw verhaal. Door andere verhalen te vertellen, kunnen we elkaar wijzen op alternatieven en een nieuw referentiekader creëren. Het verhaal van de natuurinclusieve stad gaat voor Guido ongeveer zo: “Stel je voor, je wordt wakker met de frisse ochtendlucht van de bloeiende kers, je hoort de vogels fluiten. Met verse koffie loop je de tuin in, terwijl het gras kriebelt tussen je tenen. Je tuin loopt naadloos over in de openbare ruimte, met een autoloze straat waar je kinderen ziet spelen. Je brengt je kinderen op de fiets een stukje op weg naar school over het brede fietspad. Eenmaal weer thuis doe je de tuindeuren open ga je aan het werk. Tijdens de lunch pluk je een paar tomaten uit de moestuin die je samen met de buurtbewoners onderhoudt.”

Stad als ecosysteem

Dit verhaal roept utopische beelden op, maar legt ook meteen een paar pijnpunten bloot. Want waar is de auto gebleven en wie gaat die moestuin onderhouden? “Een natuurinclusieve stad vraagt om een andere inrichting van steden, maar ook om aanpassing van mensen. Als je de stad gaat zien als een ecosysteem, zullen we op een andere manier ons leven moeten inrichten door lokaal te gaan denken en ons te verbinden aan een plek. Een gezamenlijke moestuin vraagt om gezamenlijk onderhoud. De autovrije straat valt niet meer onder het gemeentebeheer, maar wordt iets dat je gezamenlijk doet. Dat kan soms ongemakkelijk zijn, maar door betrokken te zijn bij je omgeving, ga je er ook beter voor zorgen.” Die mensverbindingen zijn cruciaal bij het ontwikkelen van een stedelijk ecosysteem”, zegt Guido.

Ecologische principes

In een stedelijk ecosysteem worden ecologische principes het uitgangspunt. In plaats van de natuur naar onze hand te zetten, voegen wij ons naar de natuur. Guido: “Ecologie is de logica achter het leven. Hoe leven organismen samen en hoe staan ze met elkaar in verbinding? Met de natuurinclusieve stad als uitgangspunt, vormen groenblauwe structuren het raamwerk. Hoe zien die verbindingen er van binnen naar buiten uit en andersom? Deze structuren ga je verder opbouwen met waterverbindingen, kruidenrijke stroken en bomenrijen die passen bij de bodem en de dieren die daarbij horen. Denk aan vleermuizen, egels en dassen. Afhankelijk van de plek waar je woont, heb je andere elementen nodig om de omgeving in te richten en te ordenen. Een goed voorbeeld hiervan is de visie van de gemeente Nuenen op natuurontwikkeling in de bebouwde omgeving. Met streekeigen beplanting wil de gemeente waardevolle landschapstypen zichtbaar maken in stedelijk gebied, door onder andere elzensingels en eikenlanen te creëren.” Wat dat betreft is de natuurinclusieve stad al veel haalbaarder dan je misschien zou denken. “Op beleidsniveau zien we dat groenblauwe dooradering meer en meer wordt opgenomen.”

Natuurinclusieve stad: ecologisch beheerde parken

Een ander voorbeeld van ecologisch natuurbeheer is het Flevopark in Amsterdam. “Alle parken in Amsterdam zijn van oudsher gemaakt als natuurlijk decor. Daar zitten inmiddels wel allerlei plant- en diersoorten die beschermd en/of van grote waarde zijn voor de biodiversiteit in de stad. Deze soorten moeten de ruimte krijgen. Zo moest de reigerkolonie in het Flevopark in stand blijven, terwijl er ook evenementen moesten plaatsvinden. We hebben toen onderzocht hoe we deze activiteiten mogelijk konden maken zonder de kolonie te veel te verstoren”, vertelt Guido.

Er is wel ruimte

Een natuurinclusieve stad is een prachtig droombeeld, maar vraagt wel om meer ruimte. En die is in Nederland nogal schaars. Guido ziet dat anders. “Vergeet niet wat de impact kan zijn als de buitenruimte anders benut wordt. Door parkeerplaatsen anders te gaan gebruiken, voorzieningen die iedereen nodig heeft gezamenlijk te gebruiken en te gaan denken aan andere leefvormen zoals woongemeenschappen, boek je winst. Tijdens corona zag je dat er minder kantoorruimte nodig was, doordat we massaal gingen thuiswerken. Als je je referentiekaders los kunt laten, hebben we best ruimte.”

Een wadi midden in een woonwijk zorgt voor een waterbuffer, maar biedt ook aan planten en dieren.

Ecologisch beheer moet de norm zijn

Waar liggen de grootste uitdagingen als het gaat om ecologisch natuurbeheer volgens Guido? Hij legt uit: “Wat mij betreft, ligt dat aan onze verwachtingen van de buitenruimte. Hoe moet die er vanuit ecologisch perspectief uitzien en wat willen wij? In de afgelopen decennia is schoon, heel en veilig de norm geworden. Dat is niet altijd in het belang van een gezond ecosysteem. Dat is een mismatch. Voor organisaties die ertoe doen in de groene sector, zoals hoveniers en aannemers, is een proces van bewustwording van belang. Je moet medewerkers op een andere manier gaan opleiden om de buitenruimte te beheren. Voor opdrachtgevers moet de vraag anders worden. Ecologisch beheer moet de norm worden, niet de uitzondering.” Wat dat aangaat valt er nog een hoop te leren, vindt Guido. “Op veel vlakken moeten we met elkaar zoeken naar een nieuwe inrichting, beheer en gebruik van de buitenruimte. Het partnerecosysteem van NL Greenlabel is mooi, omdat we gelijkgestemd zijn. We spreken dezelfde duurzame taal; we hebben allemaal het beste voor met de natuur en ecologie en proberen daarnaar te handelen.”

Een natuurkansenkaart is een ideale stap richting een natuurinclusieve stad. Lees hier meer: