De gemeente Zwijndrecht vroeg ons inzichtelijk te maken wat de huidige natuurwaarden binnen de gemeente zijn én waar natuurkansen liggen. We maakten daarvoor een natuurwaarden- en natuurkansenkaart.

Zo pakten we het aan

Deze klus vroeg om een systematische aanpak. We deelden de gemeente Zwijndrecht op in buurten met een gelijkwaardige ecologische en maatschappelijke functie: woonwijk, infrastructuur, waters en oevers, rivieren en dijken, industrie, landbouw en sportpark. Vervolgens koppelden we aan deze specifieke buurten de waarnemingen die in de Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF) zijn ingevoerd. De NDFF bundelt, uniformeert en valideert natuurgegevens in Nederland. Data van specifieke inventarisatie- of monitoringprojecten en ook losse waarnemingen komen hier samen. Niet álle soortinformatie is hier opgeslagen, dus in werkelijkheid leven er veel meer soorten. Maar de data geven een indruk van het planten- en dierenleven in Zwijndrecht.

Icoonsoorten

Er waren door de provincie al icoonsoorten benoemd voor de provincie. Op basis van die soorten en de data van de NDFF bepaalden we per buurtcategorie vier tot zes icoonsoorten. Dat zijn aaibare of bijzondere soorten die fungeren als boegbeeld, waarmee de gemeente mensen enthousiast wil maken voor (het beheer van) natuur. Zo zijn in de Zwijndrechtse woonwijken de egel en het bruinblauwtje icoonsoorten. Het beheer in de buurtcategorie is gericht op die icoonsoorten. Voor het bruinblauwtje adviseren we in woonwijken meer bloemrijk gras in plaats van gazon. Het mooie is dat andere soorten ook goed gedijen op en in bloemrijk gras. Het hele ecosysteem profiteert er dus van als de icoonsoorten worden gestimuleerd.

Interactieve natuurwaardenkaart

We verwerkten alle verzamelde data in een prettig leesbare rapportage met een gebruiksvriendelijke interactieve kaartenpdf. De informatie is ook interessant en goed te begrijpen voor mensen die minder kennis hebben over de natuur. Bewoners kunnen op de interactieve kaart bijvoorbeeld op hun eigen buurt klikken en dan lezen over de waargenomen (icoon)soorten en de (bijzondere) natuurwaarden in hun wijk. Klikken ze op een icoonsoort, dan lezen ze aan de hand van interessante weetjes op een prikkelende manier over de eisen die deze soorten aan hun omgeving stellen en de rol die zij spelen in het ecosysteem. Ook lezen bewoners wat zij zelf kunnen doen om de aanwezigheid van deze soort in Zwijndrecht te stimuleren.

Tweede kaart met natuurkansen

Vervolgens maakten we een natuurkansenkaart, die dieper ingaat op de natuurkansen en het beheer dat daarbij past. Met Street View van Google Maps en een veldbezoek brachten we in kaart welk gemeentelijk groen er op dit moment is. Met de icoonsoorten in ons achterhoofd beschreven we tot op de berm nauwkeurig welke natuurkansen er liggen voor de gemeente. Het gaat dan om het omvormen of toevoegen van groen of een andere manier van beheren waardoor natuur ontstaat met een grotere diversiteit aan soorten. De natuurkansen verwerkten we in eenzelfde interactieve pdf.

Iedereen kan meedoen

Op de natuurkansenkaart kun je daarnaast, net als op de natuurwaardenkaart, een buurt aanklikken en de natuurkansen bekijken. Het gaat om een overzicht van de kansen voor de gemeente, maar we beschrijven ook wat bewoners, bedrijven en projectontwikkelaars kunnen doen. Een bewoner kan dus zien wat hij in zijn eigen buurt kan doen om de natuur te stimuleren. Op deze manier wil de gemeente al haar stakeholders betrekken bij het ontwikkelen van de natuur in de gemeente.

Ecologische verbindingszones

We hebben 1.850 kansen binnen de gemeente aangewezen. Zo stellen we voor een bomenlint aan te planten waarlangs de gewone dwergvleermuis zich kan verplaatsen. Op industrieterreinen zochten we naar platte daken zonder zonnepanelen of dakramen; potentiële plekken voor groenbruine daken met iets meer grind waar de scholekster kan broeden. Koen Wegerif, adviseur bij NLadviseurs: “Ook de watergangen in de gemeente Zwijndrecht bieden enorm veel natuurpotentie. Ze vormen samen een waternetwerk door bijna de hele gemeente. Door riet langs de oevers te laten staan en beschoeiing weg te halen of niet te vervangen als het kapot is, worden de oevers aantrekkelijk voor veel meer soorten. Tussen het riet kunnen bijvoorbeeld meerkoeten en wilde eenden nestelen. We vergroten zo hun leefgebied. Datzelfde geldt voor bermen: samen kunnen zij een bloem- en kruidenrijk lint vormen waar insecten floreren.”

Drieledig doel van de kaarten

De kaarten die we voor gemeente Zwijndrecht opleverden geven handelingsperspectief voor ruimtelijke (gebieds)ontwikkeling, zowel voor de inrichting van de openbare ruimte als voor natuurinclusieve maatregelen in, op of nabij gebouwen. Daarnaast zijn ze een praktische leidraad bij uitvoer van beheer en onderhoud. Ze zijn daarom óók opgeleverd in GIS, zodat ze geïntegreerd kunnen worden in het kaartensysteem van de gemeente. Tot slot dienen de kaarten een communicatief doel, richting bewoners bijvoorbeeld. Zo willen veel mensen liever een net gemaaid gazon dan een ‘rommelig’ plantsoen vol struweel en struiken. Door hen te laten zien wat er allemaal leeft in de buurt en waarom wildere bermen belangrijk zijn, wil de gemeente draagvlak creëren voor meer natuur en mensen motiveren samen natuurkansen te realiseren.

Belang voor biodiversiteit

Paul de Gooijer, beleidsadviseur klimaatadaptatie en groen gemeente Zwijndrecht: “We zijn heel blij met de natuurwaarden- en natuurkansenkaart, waaraan ook de Omgevingsdienst Zuid-Holland-Zuid (OZHZ) heeft meegewerkt. NLadviseurs begeleidde het proces en bracht deskundigheid in. Samen met de OZHZ kregen we ruim de mogelijkheid om onze input te leveren op inhoud en vorm, en dat alles in een collegiale en ongedwongen sfeer. Inmiddels is de kaart vastgesteld door het college van B&W. We hebben nu een instrument om bij ruimtelijke ontwikkelingen gericht en in een vroeg stadium eisen en wensen mee te geven in het belang van de natuur en biodiversiteit. De kaarten helpen ons ook om zelf de goede keuzes te maken wat betreft beheer en onderhoud van ons openbare gebied.”

Meer weten? Lees over onze dienst natuurkansenkaart:

 

Natuurkansenkaart ➜