De Haarlemmerhout en het Frederikspark vormen samen een bijzonder stadsbos en park van ruim 50 hectare midden in het stedelijk gebied van Haarlem. We maakten voor gemeente Haarlem een beheerplan voor het stadsbos. Met als doel deze stadsnatuur op een duurzame manier in stand te houden en kwalitatief verder te ontwikkelen.
Het Haarlemse stadsbos in de huidige vorm werd o.a. ontworpen door de beroemde architecten van de familie Zocher. Met een geschiedenis die terugvoert tot zeker 1584 is het park, naast een plek om te recreëren, monumentaal erfgoed. In dit park komen recreatieve, ecologische, cultuurhistorische en natuurwaarden samen. Deze waarden spelen allemaal een belangrijke rol als het gaat om het gebruik en het beheer van het park. Veel mensen voelen zich betrokken bij het park. Daarom werkten we voor het opstellen van het beheerplan nauw samen met de gemeente Haarlem, Spaarnelanden en een adviescommissie, samengesteld uit betrokken en deskundige bewoners van omliggende woonwijken. De inbreng van inwoners is enorm waardevol geweest en deze vorm van burgerparticipatie draagt bij aan het draagvlak voor het beheerplan en de daaruit voortvloeiende maatregelen.
Zo pakten we het aan
Onze ecologen inventariseerden tijdens veldbezoeken de beplanting in het park en bos. We beschreven de huidige situatie in het gebied en maakten overzichtelijke waardenkaarten waarop onder meer de recreatieve, ecologische en cultuurhistorische waarden zijn ingetekend. Tijdens verschillende bijeenkomsten en werksessies spraken we met de gemeente en inwoners de visie voor het stadsbos door. Deze visie lieten we natuurlijk naadloos aansluiten op de meerjarenplannen van de gemeente om te werken naar een robuuste leefomgeving die klimaatbestendig is. Vervolgens beschreven we de voorwaarden en een strategie voor het realiseren van de visie voor het park. Ook bespraken we met elkaar de benodigde beheermaatregelen om die visie te realiseren. Dit alles resulteerde in een beheerplan waar de gemeente Haarlem de komende tien jaar mee vooruit kan.
Oud en jong
Zo gaat de gemeente Haarlem de komende jaren werken aan het behoud van bomen ouder dan 100 jaar. In het park staan ongeveer 1.100 oude bomen. In het beheerplan stellen we als doel dat 1.000 bomen ouder dan 100 jaar behouden moeten blijven vanwege de cultuurhistorische en ecologische waarden. Bomen met potentie worden als toekomstboom aangewezen en krijgen licht en ruimte om door te kunnen groeien. Door dunning, natuurlijke verjonging en meer aanplant ontstaat een gezonde variatie bomen in soorten en leeftijd. Daarbij kiest de gemeente onder meer voor inheemse soorten als linde of haagbeuk, omdat deze boomsoorten beter zijn opgewassen tegen klimaatverandering en de bodemgesteldheid bevorderen.
Op deze ecologische waardenkaart staan onder meer de exacte locaties van bomen ouder dan 100 jaar.
Veerkrachtige stadsnatuur
Een ander onderdeel van het beheerplan is een advies voor verbetering van de bosbodem. Verder beperkt de gemeente de verruiging van het park en zorgt de aanplant van allerlei kruiden en struiken voor een aantrekkelijke leefomgeving voor vogels en kleine zoogdieren. Deze maatregelen maken het groen in het park veerkrachtiger en beter bestand tegen extreem weer, ziektes en plagen.
Natuurwaarden en recreatie
Voor een deel van het park geldt een herstelopgaaf. Het essenhakhoutbos is deels afgestorven door de essentaksterfte. Het bos is ontoegankelijk en heeft inmiddels een hoge ecologische waarde. Door gezonde essen de ruimte te geven en zieke exemplaren waar mogelijk te vervangen door elzen, wordt die hoge natuurwaarde behouden. Het beheerplan voorziet ook in advies als het gaat om het recreatief gebruik van delen van het park. We hebben een voorlopig ontwerp voor een maatregelenkaart ontwikkeld voor evenementenlocaties. Denk bijvoorbeeld aan het plaatsen van takkenrillen en strategisch geplaatste boomstammen om het gebruik van olifantenpaadjes terug te dringen.
Deze maatregelenkaart toont in een oogopslag wat nodig is om de natuur te beschermen voor, tijdens en na een evenement.
Visualiseren
We maakten een beheerplan voor tien jaar en visualiseerden het plan aan de hand van praktische themakaarten. Deze kaarten laten in een oogopslag zien hoe het beheer moet worden uitgevoerd en gemonitord.
Meer weten? Lees verder over onze diensten beheerplan, parkenplan en beheerkaart:
